ارزش غذایی و درمانی خرما از دیدگاه منابع اسلامی و طب سنتی و نوین

سابقه و هدف: خرما ازجمله گیاهانی است که نام آن چندین بار در قرآن آمده است و با توجه به وجود منابع سرشار انرژی و ریز مغدی های فراوان، در روایات اسلامی و طب سنتی همواره بر مصرف آن در سلامت و بیماری تاکید شده است. هدف از این مطالعه مروری، بررسی ارزش غذایی و اهمیت درمانی خرما از دیدگاه منابع اسلامی به ویژه قرآن کریم و کتب روایی و هم چنین منابع طب سنتی- ایرانی می باشد تا به واسطه شناخت و معرفی مکانیسم های تاثیر مواد غذایی و ریز مغذی های موجود در میوه خرما، بتوان تا حدودی علل تاکید بر مصرف آن را نشان داد. مواد و روش ها: در این مطالعه با استفاده از کلید واژه های خرما، قرآن، ترکیبات مغذی، گیاهان دارویی، و واژه های date، phoenix dactyliferal، holy quran، anticancer effect، medicinal plant جستجو در منابع در سال های 2014-1994 صورت گرفت. مرور اطلاعات در پایگاه های علمی نظیر google scholar، pubmed، sid، scopus، springer، web of sciences و هم چنین قرآن کریم،کتب روایی و منابع طب سنتی مورد بررسی قرارگرفت. بعد از استخراج داده ها، نتایج در قالب مفاهیم، جداول و اشکال دسته بندی گردید. یافته ها: بررسی ها نشان داد نام خرما بیش هر میوه دیگر در قرآن آمده است و در روایات اسلامی و منابع طب سنتی بر اثرات خرما در سلامت و بیماری بسیار تاکید شده است. اثرات شناخته شده خرما بیش تر ناشی از وجود ترکیبات آنتی اکسیدانی و فنلی است. این میوه حاوی مقادیر سرشاری از فیبر، کربوهیدرات ها، اسیدهای چرب و هم چنین ریزمغذی های مختلف نظیر ترکیبات معدنی و ویتامین ها ست که می تواند در درمان بسیاری از بیماری های قلبی، سرطان و دیابت موثر باشد. استنتاج: اشاره هایی که قرآن در رابطه با گیاهان از جمله خرما دارد نشان دهنده اهمیت تغذیه و اثرات مفید آن ها در سلامت و بیماری است. پیشرفت های شگرفی که در سال های اخیر در علوم مختلف به ویژه علوم تجربی شده است، پرده از برخی رموز خلقت برداشته است. یکی از این پیشرفت ها، شناسایی ترکیبات مختلف موجود در گیاهان مغذی نظیر خرما و آشکار شدن مسیرهای متابولیسمی این ترکیبات می باشد که چنان چه این نتایج با مستندات قرآنی و روایات اسلامی محک بخورد، جنبه های اعجاز قرآن بیش از پیش آشکار خواهد شد.